باید بدانید که تاخیر در پروژه های عمرانی موضوعی قابل توجه و البته اجتناب ناپذیر است. تاکنون تلاش های بسیاری برای کاهش تاخیرات در پروژه های عمرانی شده چرا که تاخیرات در پروژه های عمرانی علاوه بر طولانی کردن زمان انجام پروژه، هزینه های چشمگیری را به دنبال خواهد داشت و این افزایش هزینه در پروژه های عمرانی تاثیر منفی بر موفقیت پروژه خواهد داشت.

تأخیر یکی از رایج ترین اختلافاتی است که در پروژه های عمرانی ایجاد می شود. با این حال، روند ایجاد و اثبات ادعای تاخیر می تواند پیچیده شود. به همین دلیل است که داشتن درک جامع از عناصر ضروری برای توجیه ادعای تاخیر می تواند یک مزیت گران بها باشد. در عین حال، درک نکات مربوط به ادعاهای تاخیر در پروژه های عمرانی می تواند به کسب و کارهای عمرانی کمک کند تا در برابر ادعاهای نادرست دفاع کرده و لایحه تاخیرات مناسب را تهیه نمایند .

پروژه های عمرانی

تاخیر در پروژه های عمرانی

تاخیر در پروژه های عمرانی به اختلاف زمان پیش بینی شده پروژه و زمان واقعی تکمیل پروژه گفته می شود که این تاخیر در پروژه به دو نوع تاخیر مجاز و تاخیر غیر مجاز تقسیم بندی می شود. دلایل تاخیر در پروژه های عمرانی در مقیاس بزرگ، بسیار متنوع است.

تغییر سفارشات، مسائل مالی، آب و هوای نامناسب، تاخیر تامین کننده، طراحی ضعیف، عدم تجربه (مالک یا پیمانکار) یا شرایط زمینی پیش بینی نشده نمونه ای از دلایل تاخیر در پروژه های عمرانی می باشد.

این ها تنها تعدادی از شایع ترین دلایل تاخیر در پروژه های عمرانی هستند. با این حال، هر علت مربوط به نوع خاصی از تاخیر در پروژه های عمرانی است. طبقه بندی انواع تاخیر به ما کمک می کند تا بفهمیم آیا تاخیر بر تاریخ تحویل پروژه عمرانی تاثیر خواهد گذاشت یا خیر.

انواع تاخیرات در پروژه های عمرانی

ما در اینجا قصد داریم انواع مختلف تاخیر در پروژه های عمرانی را بررسی کنیم:

تأخیرهای قابل توجیه در پروژه های عمرانی

تأخیرهای قابل توجیه در پروژه های عمرانی ناشی از شرایطی است که به طور منطقی پیش بینی نشده است و در کنترل پیمانکار / مالک نیست. نمونه هایی از این نوع تاخیر عبارتند از:

  • اعتصابات کارگری
  • آتش سوزی، سیل، زلزله و اکثر بلایای طبیعی
  • تغییرات ایجاد شده توسط مالک
  • خطاها و حذفیات در نقشه ها، اسناد طراحی و مشخصات
  • شرایط مختلف سایت یا شرایط پنهان
  • عدم اقدام نهادهای دولتی یا نظارتی
  • دخالت نهادهای خارجی

در قراردادهای پروژه های عمرانی دلایل تأخیر قابل توجیه معتبر مشخص می شود.

تأخیرات قابل بخشش و مجاز در پروژه های عمرانی آنهایی هستند که خارج از کنترل مالک/پیمانکار بوده و هیچ گونه قصوری از این سمت صورت نگرفته است.

تاخیر مجاز پروژه به تاخیری گفته می شود که خارج از عهده کارفرما و پیمانکار است و به دلیل حوادث و موارد پیش بینی نشده و غیر قابل کنترل صورت می گیرد و هیچ ارتباطی به کوتاهی پیمانکار ندارد.

تاخیر مجاز مانند رخداد سیل، زلزله، و … تغییر در محدوده اجرای پروژه از سوی کارفرما و یا تاخیر در تعهداتی که بر عهده کارفرما بوده است. مانند تاخیر تحویل دیرهنگام زمین و یا تاخیر در تامین متریال تعهدی کارفرما. زمانی که تاخیرات مجاز در پروژه را داشته باشیم این تاخیر مجاز به زمان پروژه و قرارداد اضافه خواهد شد.

 

پروژه های عمرانی

تاخیرهای غیر قابل توجیه در پروژه های عمرانی

تأخیرهای غیر قابل توجیه ناشی از تاخیری است که در کنترل مالک/پیمانکار بوده و مالک/پیمانکار مسئولیت کامل تاخیرهای پروژه را بر عهده دارند. نمونه هایی از تاخیرهای غیر قابل توجیه عبارتند از:

  • تاخیر در بسیج
  • تأخیر در ارسال آثار ارسالی
  • تاخیر در اجرای پیمانکاران
  • عملکرد دیرهنگام تامین کنندگان
  • ایراد کار توسط پیمانکار یا پیمانکار فرعی
  • اعتصاب کارگری خاص پروژه ناشی از عدم تمایل پیمانکار به مذاکره یا به دلیل اعمال ناعادلانه شغلی

تأخیرهای غیرقابل توجیه در پروژه های عمرانی می توانند قابل جبران یا غیرقابل جبران باشند یا می توانند منجر به تمدید زمان شوند. در تاخیر غیر مجاز پروژه های عمرانی پیمانکار و یا کارفرما مرتکب قصور شده اند و قصور پیمانکار و یا کارفرما سبب تاخیر در پروژه شده است. تاخیرات غیر مجاز مانند کمبود ماشین آلات و نیروی انسانی، تامین نشدن سر موقع متریال و تجهیزات و یا حتی استفاده از وسایل و تجهیزات کم بازده می باشد که خسارت ناشی از این تاخیرات غیر مجاز بر عهده پیمانکار خواهد بود.

تأخیرهای بحرانی در پروژه های عمرانی(یا تأخیرهای غیر بحرانی)

این که آیا یک نوع تاخیر در پروژه های عمرانی قابل توجیه است یا خیر، مهم است که ارزیابی کنید که آیا تاخیر در پروژه های عمرانی بحرانی است یا خیر. تأخیر برنامه‌ریزی بحرانی، تاخیری است که بر تاریخ تحویل پروژه تأثیر می‌گذارد. اگر تأخیر تأثیری بر فعالیت‌ها در مسیر بحرانی پروژه نداشته باشد، ممکن است تأخیر توجه زیادی را به خود جلب نکند، مگر اینکه پول قابل توجهی در کار باشد.

تاخیرهای قابل جبران در پروژه های عمرانی

تأخیر قابل جبران تاخیری است که در آن برای تأخیر در پروژه های عمرانی غرامتی وجود دارد و به اصطلاح اینجا جایی است که لاستیک به جاده برخورد می کند. این بدان معناست که مالک یا پیمانکار، مسئول تمدید غرامت زمان یا هزینه یا هر دو است. غرامت هزینه به حساب خسارات یا هزینه های اضافی مربوط به تاخیر است.

تأخیر قابل جبران، تأخیر غیرقابل توجیه خواهد بود، بنابراین فهرست دلایل فوق در اینجا اعمال می شود.

تاخیرهای همزمان در پروژه های عمرانی

قطعات متحرک زیادی بین مالک و پیمانکار (و یا زیرمجموعه ها یا تامین کنندگان) در یک پروژه ساخت و ساز وجود دارد و در مواقعی ممکن است تاخیر همزمان رخ دهد. این نوع تاخیر زمانی اتفاق می افتد که دو یا چند طرف مقصر باشند. پیچیدگی در اینجا در تعیین میزان مشارکت هر یک از طرفین در تأخیر ایجاد شده در پروژه عمرانی نهفته است.

برخی از روش های فنی برای تجزیه و تحلیل این موارد وجود دارد که می تواند به این تعیین میزان مشارکت کمک کند. همپوشانی تاخیرها تحلیل را دشوار می کند و عواملی مانند مدت تاخیر، زمان وقوع تاخیر و مالکیت شناور باید به دقت در تحلیل تکنیکال در نظر گرفته شوند.

در کل تاخیرات در پروژه های عمرانی را می توان به دو صورت دسته بندی کرد، این تاخیرات پروژه را می توان بر اساس منشاء ایجاد و یا بر اساس حالت زمانی رخداد دسته بندی نمود.

دسته بندی تاخیرات بر اساس منشاء ایجاد

تاخیرات پروژه ها بنا به دلایل و عوامل مختلفی ایجاد می شود و این تاخیرات پروژه بر اساس منشاء ایجاد به سه دسته تقسیم بندی می شوند:

  • تاخیرات کارفرما
  • تاخیرات پیمانکار
  • تاخیرات شخص سوم

دسته بندی تاخیرات بر اساس حالت زمانی رخداد

تاخیرات بر اساس حالت زمانی رخداد را می توانید در دسته بندی زیر مشاهده کنید:

تاخیرات مستقل

تاخیرات مستقل تاخیراتی هستند که در به وجود آمدن آن ها هیچ گونه عاملی دخیل نبوده و یا در نتیجه تاخیرات گذشته صورت نگرفته است.

تاخیرات متوالی

تاخیرات متوالی تاخیراتی هستند که با توجه به تاخیرات قبلی و بی ارتباط با موضوع ایجاد شده اند و در اصل تاخیرات متوالی در نتیجه رخداد تاخیرات مستقل ایجاد شده است.

تاخیرات هم زمان

تاخیرات هم زمان دارای یک یا چند رویداد می باشد که هر کدام از این رویداد ها به تنهایی عاملی برای ایجاد تاخیرات همزمان بوده اند.

تاخیرات غیر همزمان

تاخیرات غیر همزمان تاخیراتی هستند که در بازه ی زمانی رخداد به تنهایی ایجاد شده اند.

باید بدانید که تمام تأخیرات در پروژه های عمرانی در برنامه زمانبندی ساخت و ساز می تواند بر پروژه تأثیر بگذارد، حال یا بر هزینه و یا برنامه زمان بندی و یا شهرت افراد درگیر باشد. برای کمک به تعیین اینکه چه کسی مقصر است برنامه هایی وجود دارد که با استفاده از این برنامه های می توانید میزان مشارکت هر فرد را در تاخیرات ایجاد شده در پروژه های عمرانی بسنجید.

محاسبه تاخیرات پروژه عمرانی

هیچ روش واحدی برای محاسبه تاخیر در پروژه های عمرانی وجود ندارد. بهترین روش برای محاسبه تاخیر در پروژه به پیچیدگی پروژه، در دسترس بودن داده ها و نیازهای خاص شما بستگی دارد. نرم افزار مایکروسافت پروجکت یکی از ابزار های مفید در محاسبه تاخیرات پروژه های عمرانی است. می توانید از فرمول ها و توابع سفارشی در MSP برای محاسبه تاخیر در پروژه ها استفاده کنید.

اگر با نرم افزار مایکروسافت پروجکت آشنایی کامل ندارید دوره آموزش MSP میتواند به شما در این زمینه کمک کند.

آموزش MSP مهندس فلاح